Program zajęć logopedycznych dla dzieci
z zaburzeniami rozwoju mowy i wadami wymowy
– praca z dziećmi w celu wyeliminowania wad wymowy i wspierania jej prawidłowego rozwoju.
CELE PROGRAMU
Cel ogólny:
— kształtowanie prawidłowej wymowy.
Cele szczegółowe:
— kształtowanie prawidłowych nawyków oddechowych,
— usprawnianie narządów artykulacyjnych,
— doskonalenie słuchu fonematycznego,
— wywoływanie prawidłowego brzmienia zaburzonych głosek,
— automatyzacja prawidłowej artykulacji,
— wzbogacanie zasobu słownictwa,
— stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka.
METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU
Metody pracy:
— logopedyczne (charakterystyczne dla postępowania logopedycznego),
— lingwistyczne (kultura żywego słowa, ćwiczenia fonetyczne, dykcyjne),
— pedagogiczne (wszelkie metody stosowane na gruncie terapii pedagogicznej),
— psychologiczne (techniki relaksacyjne, motywowanie, psychodrama),
— medyczne (współpraca z odpowiednimi specjalistami).
FORMY PRACY
1.Diagnoza logopedyczna – kwalifikowanie dzieci na zajęcia terapii logopedycznej.
2. Prace organizacyjne – przygotowanie miejsca pracy, założenie dokumentacji,
nawiązanie współpracy z wychowawcami i z rodzicami dzieci.
3. Ćwiczenia logopedyczne (wstępne):
a.) ćwiczenia oddechowe – mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej, a także zapobieganie takim niepożądanym zjawiskom, jak arytmia oddechowa, mówienie na wdechu, kolizja między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi (np. dmuchanie ciągłe lub szybkie, urywane, chuchanie, powolnewypuszczanie powietrza, ćwiczenia wdechu i wydechu, mówienie szeptem itp.),
b.) ćwiczenia narządów artykulacyjnych – służą wypracowaniu zręcznych i celowych
ruchów języka, warg, żuchwy i podniebienia miękkiego, tak, aby dziecko miało wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy:
— ćw. języka (np. wysuwanie języka do przodu, następnie chowanie w jamie ustnej,
język szeroki – wąski, kierowanie języka w kąciki ust, unoszenie na górną wargę i na
brodę, wysuwanie i cofanie przez zwarte zęby, zwijanie języka w trąbkę, przesuwanie po podniebieniu, po zębach, po wargach, liczenie językiem zębów, mlaskanie itp.),
— ćw. warg (np. szerokie otwieranie i zamykanie ust, wysuwanie warg do przodu,
rozchylanie warg, łączenie i rozciąganie warg, układanie wargi dolnej na górnej i
odwrotnie, ściąganie warg i poruszanie nimi, zasłanianie wargami zębów, nagryzanie
warg, dmuchanie, gwizdanie, parskanie, cmokanie itp.),
— ćw. żuchwy (np. unoszenie ku górze i opuszczanie żuchwy, przesuwanie żuchwy na boki, wysuwanie i cofanie żuchwy itp.),
— ćw. podniebienia miękkiego ( np. nabieranie powietrza przez nos i wydychanie przez szeroko otwarte usta, ziewanie, wdychanie powietrza przez nos przy zakrytych ustach, wdychanie przez usta przy zatkanym nosie, naśladowanie gęgania gęsi itp.),
c.) ćwiczenia fonacyjne — wyrabianie właściwej tonacji, ćwiczenia umiejętności
modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach,
zdaniach, naśladowanie głosów(np. powtarzanie wyrazów dźwiękonaśladowczych,
wypowiadanie sylab w różnych tonacjach, przeciąganie samogłosek w sylabach i
wyrazach, śpiewanie wyrazów itp.),
d.) ćwiczenia słuchu fonematycznego – wiążą się ściśle z mową, obejmując wydzielanie wyrazów w zdaniu, sylab i głosek w wyrazach; stanowią przygotowanie do nauki czytania i pisania (np. rozpoznawanie dźwięków natury i cywilizacji, rozpoznawanie dźwiękówwytworzonych przez nauczyciela, rozpoznawanie kierunku, skąd dochodzi dźwięk ,rozpoznawanie głosów zwierząt, a także kolegów z grupy, wyróżnianie wyrazów wzdaniu, dzielenie wyrazów na sylaby, wyodrębnianie głoski w nagłosie wyrazów,dzielenie wyrazu na głoski, rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej itp.).
4. Korygowanie niewłaściwej wymowy (wywoływanie prawidłowej artykulacji zaburzonej głoski):
— wywołanie głoski w izolacji,
— w nagłosie sylab otwartych,
— w nagłosie wyrazów,
— w wygłosie wyrazów,
— w śródgłosie wyrazów,
— w zbitkach spółgłoskowych,
— w wyrażeniach dwuwyrazowych,
— w zdaniach.
5. Automatyzacja prawidłowej wymowy – utrwalanie prawidłowej artykulacji prowadzące do ukształtowania się poprawnej wymowy w mowie potocznej dziecka w każdej sytuacji życiowej.
6. Dodatkowe ćwiczenia logopedyczne:
ćwiczenia i zabawy ortofoniczne,
— ćwiczenia i zabawy przy muzyce,
— ćwiczenia funkcji wzrokowych, słuchowych oraz koordynacji wzrokowo – słuchowej,
— ćwiczenia doskonalące orientację przestrzenną,
— ćwiczenia manualne doskonalące motorykę małą,
— ćwiczenia i zabawy ruchowe,
— ćwiczenia pamięci,
— ćwiczenia myślenia przyczynowo – skutkowego,
— ćwiczenia w czytaniu i pisaniu.
SPODZIEWANE EFEKTY / REZULTATY
Spodziewane efekty równoznaczne są z osiągnięciem założonych celów. Systematyczna realizacja programu poprzez dobór odpowiednich metod, form i zadań doprowadzić ma do skorygowania zdiagnozowanych nieprawidłowości w wymowie każdego dziecka. Stąd też głównym oczekiwanym efektem zajęć, do którego będzie się dążyć, jest wywołanie, a następnie utrwalenie prawidłowej wymowy zaburzonych głosek. Miarą sukcesu będzie prawidłowa wymowa dziecka w każdej sytuacji (na zajęciach logopedycznych, w trakcie zajęć szkolnych, a także w mowie potocznej). Rezultaty, których również się oczekuje, to wzrost samooceny dziecka, wzbogacenie jego zasobu słownictwa oraz utrwalenie prawidłowej pisowni, jeśli wcześniej wada wymowy niekorzystnie na nią wpływała.
EWALUACJA PROGRAMU
Ewaluacja programu dokonywana będzie na bieżąco na podstawie obserwacji
indywidualnych postępów w terapii każdego dziecka oraz poprzez zapisy w dziennikach zajęć. Po każdym semestrze spostrzeżenia dotyczące zrealizowanych zadań, osiągniętych sukcesów oraz wnioski do dalszej pracy przedstawiane będą w formie pisemnego sprawozdania.
