Prekursorzy prawa dziecka
Prawa dziecka były przedmiotem rozważań i refleksji wielu wybitnych pedagogów i myślicieli. Jednym z nich był Janusz Korczak, znany na świecie prekursor walki o prawa najmłodszych.
Mówił, że „dziecko nie jest przyszłym człowiekiem, ale człowiekiem”, w związku z tym, tak
samo jak osobom dorosłym, dzieciom przysługują prawa. Z kolei Jan Jakub Rousseau sformułował myśl, która po dziś dzień powinna być aktualna: „Mniej mówmy o obowiązkach dzieci,
a więcej o ich prawach”. Warto ją przypominać, gdyż nawet dzisiaj można spotkać się z opiniami, że przyznanie dzieciom praw musi prowadzić do odebrania autorytetu rodzicom i wychowawcom, co jest zupełnie niezgodne z prawem.
Historia praw dziecka – początki
Historia praw dziecka nie jest zbyt długa, sięga bowiem przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy
to ukształtowało się społeczne przekonanie o konieczności zapewnienia dzieciom specjalnej
ochrony oraz opieki. Wcześniejsze epoki nie były dla nich tak łaskawe. Przez długi czas, począwszy od średniowiecza, hołdowano przekonaniu, że dziecko jest dopiero „materiałem” na
człowieka, przez co wymaga surowego traktowania i dyscypliny. Dzięki takiemu postępowaniu miało wyrosnąć na pełnowartościową istotę ludzką. Pomimo tego, że rodziło się wiele
dzieci, niewiele z nich miało szansę dożyć wieku kilku lat. Wynikało to nie tylko z trudnych
warunków sanitarnych i materialnych, lecz również z braku należytej opieki i troski.
historia mary ellen Wilson i pierwsze inicjatywy
Impulsem, który przyczynił się do zmiany nastawienia oraz zapoczątkował w XIX wieku działalność międzynarodowego ruchu na rzecz ochrony praw dzieci, była historia 8-letniej dziewczynki – Mary Ellen Wilson z Baltimore. Była ona notorycznie bita przez swoją matkę, a pomoc
uzyskała od członków lokalnego oddziału stowarzyszenia przeciwdziałania okrucieństwu
wobec zwierząt. Pod wpływem tamtych wydarzeń, od 1894 roku w USA powstało ponad 200
różnych inicjatyw, których celem było zapewnienie dzieciom ochrony przed przemocą. Zaczęto traktować dzieci jak pełnowartościowe osoby, które wymagają szczególnej opieki ze względu na młody wiek, a także odpowiednich warunków życia, pozwalających na ich prawidłowy
rozwój. Państwo, samorządy i organizacje społeczne postawiły sobie za cel działanie na rzecz
dobra dzieci i przestrzegania ich praw do godziwego życia.
od pierwszych inicjatyw do konwencji o prawach dziecka
Stopniowo także w innych krajach zaczęły powstawać organizacje chroniące dzieci i walczące
w imię ich praw. Od 1880 roku działały w Europie międzynarodowe towarzystwa (kryminologów, sędziów dla nieletnich, opieki nad dziećmi porzuconymi i bezdomnymi), które pracowały
nad złagodzeniem prawa karnego dla nieletnich, zakładaniem placówek opiekuńczo-wychowawczych itp. Pierwszy zapis dotyczący praw dziecka pojawił się w 1924 roku w Deklaracji Genewskiej. Niemniej jednak najważniejszym, kompleksowym dokumentem określającym
prawa dziecka jest Konwencja o prawach dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych.
Najważniejsze daty
1924 Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację Praw Dziecka (zwaną
Genewską)
1946 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało organizację UNICEF
1948 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło Powszechną Deklarację
Praw Człowieka
1950 powstanie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności (ratyfikowana przez Polskę w 1993 r.)
1959 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało Deklarację Praw
Dziecka, która jest rozszerzeniem Deklaracji Genewskiej
1978 Polska złożyła propozycję projektu Konwencji o prawach dziecka
1989 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Konwencję o prawach
dziecka, która weszła w życie w 1990 r., Polska ratyfikowała ją w 1991 r.
1990 Światowy Szczyt w Sprawie Dzieci w Nowym Jorku
1996 Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci. Weszła w życie w 2000 r.,
ratyfikowana przez Polskę w 1997 r.
2000 stworzenie dwóch protokołów fakultatywnych do Konwencji o prawach dziecka –
dotyczących angażowania dzieci w konflikty zbrojne i handlu dziećmi, dziecięcej
prostytucji i pornografii
2005 Polska ratyfikowała dwa protokoły fakultatywne do Konwencji o prawach dziecka:
Protokół o angażowaniu dzieci w konflikty zbrojne i Protokół w sprawie handlu
dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii
